16 marca 2023 r. zapadł kolejny wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczący umów kredytów frankowych. TSUE uznał m.in., że skutki unieważnienia umowy kredytowej z powodu zawarcia w niej postanowień niedozwolonych nie mogą wpłynąć niekorzystanie na sytuację kredytobiorcy (konsumenta).
Wyrok TSUE dotyczy dwóch aspektów: unieważnienia umowy zawartej między konsumentem a przedsiębiorcą ze względu na nieuczciwy charakter jednego z jej warunków oraz ochrony konsumentów, którzy zawali umowy kredytowe z niedozwolonymi postanowieniami umownymi, po wykonaniu umowy. Rozstrzygnięcie TSUE jest korzystne dla osób, które zaciągnęły kredyt hipoteczny indeksowany lub denominowany do franka szwajcarskiego (wyrok w sprawie C-6/22) i dają im nowe argumenty w sądowej walce z bankami.
Co oznacza wyrok TSUE dla posiadaczy kredytów frankowych?
Trybunał Sprawiedliwości UE stwierdził, że państwo członkowskie powinno w przepisach prawa krajowego uregulować skutki unieważnienia umowy kredytowej z powodu zawarcia w niej postanowień niedozwolonych. Państwo członkowskie powinno oczywiście uwzględnić w takiej regulacji przepisy Dyrektywy nr 93/13 w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.
Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił jednocześnie, że unieważnienie umowy nie może wpłynąć niekorzystanie na sytuację kredytobiorcy (konsumenta). Zmiany w przepisach krajowych powinny przywrócić sytuację prawną i faktyczną jaka istniałaby w przypadku braku wprowadzenia do umowy postanowień niedozwolonych (klauzul abuzywnych). Ponadto Trybunał wskazał, że sąd krajowy nie może jednostronnie pozostawić w mocy umowy kredytu, usuwając z niej klauzule abuzywne, jeżeli nie jest to zgodne z wolą kredytobiorcy.
Unieważnienie umowy kredytu frankowego
Czy sąd może zastąpić niedozwolone postanowienie umowne (klauzule abuzywne) przepisami prawa, które nie mają zastosowania wprost do danego stosunku prawnego (umów kredytowych), ale zostałyby zastosowane odpowiednio lub przez analogię? Okazuje się, że nie.
Trybunał Sprawiedliwości UE kolejny raz podkreślił, że sąd krajowy nie może po usunięciu z umowy kredytu hipotecznego klauzul niedozwolonych uzupełnić jej poprzez zastosowanie przepisu krajowego nie odnoszącego się wprost do tego rodzaju umów. Sąd krajowy może uzupełnić umowę w sytuacji opisanej powyżej wyłącznie przepisami, które odnoszą się do danej kategorii umów. Należy zwrócić uwagę, że w polskim prawie nie ma tego rodzaju przepisów. Oznacza to, że na gruncie przepisów prawa krajowego sąd w Polsce w przypadku uznania, że umowa zawiera klauzule niedozwolone, powinien unieważnić umowę, w związku z brakiem przepisów, które umożliwiałyby uzupełnienie treści umowy.
Konsekwencje nieuczciwych warunków umownych
TSUE podtrzymał dotychczasowe stanowisko, że w przypadku zastosowania w umowie kredytowej klauzul niedozwolonych, umowa taka powinna zostać uznana za nieważną w całości. Trybunał wskazał ponadto, że unieważnienie umowy nie może prowadzić do równego podziału kosztów z tym związanych pomiędzy jej stronami – nieuczciwym przedsiębiorcą i konsumentem. Takie rozwiązanie jest niezgodne z Dyrektywą 93/13 i powodowałoby, że nieuczciwy przedsiębiorca nie ponosiłby konsekwencji zawierania klauzul niedozwolonych w umowie z konsumentem.
Rozstrzygnięcie Trybunału w praktyce jest szczególnie korzystne dla kredytobiorców, którzy nadpłacili kredyt ponad kwotę kapitału określoną w umowie. W przypadku unieważnienia umowy oznacza to, że nie muszą zwracać bankowi żadnych środków finansowych, ponieważ spłacili kredyt (kapitał).
Ochrona konsumentów również po wykonaniu umowy
Ponadto Trybunał Sprawiedliwości UE podkreślił, że ochrona przyznana konsumentom, którzy zawarli umowy kredytowe z niedozwolonymi postanowieniami umownymi, obowiązuje również po wykonaniu umowy. Oznacza to, że jeżeli kredytobiorca spłacił cały kredyt i umowa została wykonana, nadal może domagać się od banku zwrotu tego, co nadpłacił ponad kwotę kredytu (kapitału).
Jeżeli masz pytania związane z roszczeniami o udzielenie kredytu we frankach szwajcarskich albo zastanawiasz się nad pozwaniem banku, który udzielił takiego kredytu, zapraszam do kontaktu.
