Odpowiedź na ww. pytanie jest niestety przecząca. Zgodnie z art. 72 ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych współtwórcy utworu audiowizualnego oraz artyści wykonawcy są uprawnieni do wynagrodzenia:
1) proporcjonalnego do wpływów z tytułu wyświetlania utworu audiowizualnego w kinach;
2) stosownego wynagrodzenia z tytułu najmu egzemplarzy utworów audiowizualnych i ich publicznego odtwarzania;
3) stosownego wynagrodzenia z tytułu nadawania utworu w telewizji lub poprzez inne środki publicznego udostępniania utworów;
4) stosownego wynagrodzenia z tytułu reprodukowania utworu audiowizualnego na egzemplarzu przeznaczonym do własnego użytku osobistego.
Wynagrodzenie o którym mowa w ww. przepisie jest wynagrodzeniem dodatkowym, przysługującym twórcom i aktorom na mocy ustawy, niezależnie od postanowień umowy zawartej z producentem.
Aktualnie zdecydowana większość filmów i seriali jest rozpowszechniana poprzez platformy streamingowe (w tym NETFLIX, HBO GO, DISNEY+), dlatego niezrozumiała jest sytuacja, że twórcom i aktorom przysługują tzw. tantiemy za wprowadzanie do sprzedaży utworów na nośnikach DVD / Blu-ray, a nie za rozpowszechnianie utworów w Internecie, najbardziej powszechnym środku komunikacji. Postanowienia art. 72 ust. 2¹ ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych w obecnym brzmieniu zostały wprowadzone do ustawy od 22 lipca 2000 r. W momencie wejścia ww. postanowień w życie rozpowszechnianie utworów audiowizualnych za pośrednictwem sieci Internet w Polsce miało znaczenie marginalne. Dzisiaj korzystanie z filmów i seriali za pośrednictwem portali streamingowych jest powszechne i generuje bardzo wysokie przychody. Jeżeli ustawodawca widział potrzebę przyznania twórcom i aktorom udziału w przychodach z eksploatacji ich wkładu twórczego / artystycznego, np. na polu nadania telewizyjne, tym bardziej powinien objąć tym obowiązkiem rozpowszechnianie utworów w sieci Internet. Jest to rozwiązanie racjonalne i uzasadnione, a także coraz częściej stosowane w innych krajach w Unii Europejskiej.
Dyrektywa Parlamentu UE i Rady UE 2019/790 z 17.04.2019 r. w sprawie prawa autorskiego i praw pokrewnych na jednolitym rynku cyfrowym oraz zmiany dyrektyw 96/9/WE i 2001/29/WE (tzw. Dyrektywa DSM) w art. 18 przewiduje, że państwa członkowskie, w przypadku gdy twórca lub artysta wykonawca udziela licencji lub przenosi prawa do eksploatacji utworu, powinny zapewnić, aby przysługiwało im odpowiednie i proporcjonalne wynagrodzenie. Mechanizmem, który to reguluje, jest wypłata dodatkowych opłat związanych z rozpowszechnianiem utworów audiowizualnych za pośrednictwem organizacji zbiorowego zarządzania prawami. Rozwiązanie polegające na odprowadzaniu przez podmioty korzystające z utworów audiowizualnych wynagrodzenia dla twórców i artystów wykonawców wprowadziło wiele państw UE, np. Francja, czy Włochy.
W projekcie zmian do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego („MKDN”) wprowadziło rozwiązania zgodne z Dyrektywą DSM. Według zaproponowanej nowelizacji twórcy i artyści wykonawcy mieli otrzymywać tantiemy również za rozpowszechnianie ich utworów za pośrednictwem platform streamingowych. Niestety Ministerstwo Cyfryzacji wniosło o usunięcie tego postanowienia z projektu nowelizacji ustawy. Z doniesień medialnych wynika, że na stanowisko Ministerstwa Cyfryzacji mogły mieć wpływ naciski właścicieli platformy NETFLIX, czy przedstawicieli Związku Producentów Audio-Video (ZPAV).
Z doniesień medialnych można było uzyskać informacje, że właściciel platformy streamingowej NETFLIX zamierzał, w porozumieniach bezpośrednich z twórcami i aktorami, uregulować kwestie dodatkowego wynagrodzenia za korzystanie na tej platformie z filmów i seriali. Pytanie – których twórców i aktorów dotyczyłoby to rozwiązanie i jakie byłyby jego szczegółowe rozwiązania? Można również postawić pytanie, czy tego rodzaju porozumienia dla wybranych twórców i aktorów nie byłyby argumentem przeciwko wprowadzeniu wynagrodzenia dodatkowego (tantiem) na podstawie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych.
Polska miała czas na implementację Dyrektywy DSM do 7 czerwca 2021 r. Dotychczas polski ustawodawca nie wprowadził stosownych zmian do polskiego prawa. Należy mieć nadzieję, że zostaną przyjęte rozwiązania uwzględniające interesy twórców i aktorów w stosunku do przychodów osiąganych z rozpowszechniania ich wkładów twórczych / artystycznych. Na pewno pomocny w tym zakresie będzie stosowny lobbing środowisk twórczych na rzecz wprowadzenia nowelizacji do ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Należy odnotować pozytywne działania w tym zakresie Stowarzyszenia Filmowców Polskich, które prowadzi aktywne działania na rzecz przyznanie tantiem za rozpowszechnianie filmów i seriali w sieci Internet. Polski ustawodawca powinien być konsekwentny i objąć tzw. tantiemami również najbardziej popularny sposób rozpowszechniania utworów audiowizualnych.
W przypadku pytań do przedmiotowej materii lub wątpliwości, czy Tobie również przysługują tantiemy -zapraszam do kontaktu z Kancelarią.
