Prawa autorskie osobiste a majątkowe
Każdemu twórcy w momencie utrwalenia utworu przysługują osobiste prawa autorskie. Ochrona praw autorskich obowiązuje bezterminowo i bez konieczności formalnej rejestracji, zgłoszenia czy uiszczenia jakichkolwiek opłat. Autorskie prawa osobiste są zabezpieczeniem dla autorów danego utworu przed naruszeniem, w tym przypisywaniem sobie autorstwa przez inne osoby, wykorzystywanie go, użycie w nierzetelny sposób oraz wszystkimi działaniami, które mogą godzić w więź pomiędzy twórcą a dziełem. Najpopularniejszą formą naruszenia praw osobistych jest plagiat, czyli przypisanie sobie autorstwa czyjegoś utworu.
Z kolei autorskie prawa majątkowe to uprawnienie o charakterze majątkowym, czyli najprościej mówiąc prawo do otrzymania honorarium. Twórca ma wyłączne prawo do korzystania z dzieła lub rozporządzania nim. Każdy, kto chciałby korzystać z utworu, musi uzyskać zgodę autora lub jego następcy prawnego. Autorskie prawa majątkowe podlegają dziedziczeniu. Ponadto prawa majątkowe są skuteczne bez wyjątków – uprawniony może żądać od wszystkich osób przestrzegania jego praw.
Na czym polega ochrona autorskich praw osobistych?
Do czego ochrona praw osobistych upoważnia twórcę? Co zrobić w przypadku, kiedy osobiste prawa autorskie zostaną naruszone? Autor może wtedy między innymi zażądać zaniechania tego działania czy usunięcia skutków wspomnianego naruszenia. Może również ubiegać się o wystosowanie przez sprawcę publicznego oświadczenia, najczęściej w formie przeprosin, które umieszczone jest w mediach lub stosownym kanale publicznej komunikacji czy miejscu naruszenia praw autorskich.
Jeśli sąd uzna, że nastąpiło naruszenie praw osobistych, twórca może otrzymać zadośćuczynienie. Sąd może również, na żądanie autora, zobowiązać sprawcę do wpłaty pieniędzy na cel społeczny.
Ochrona praw osobistych a prawo karne
Za naruszenie praw autorskich grozi również odpowiedzialność karna, którą należy mieć na uwadze. Na przykład za plagiat, błędne wskazanie autora utworu lub rozpowszechnianie go bez wskazania autora grozi kara grzywny lub ograniczenia wolności do lat 3. Podobnie rozpatrywane jest między innymi rozpowszechnianie danego utworu w opracowanej, artystycznej wersji bez wskazania autora czy też jego zniekształcanie.
